Çalışan kişinin herhangi bir işe başladıktan sonra birtakım sağlık problemleriyle karşılaşması olası bir durumdur. İş kazası geçirip iş gücü kaybına uğramış olan bir çalışan yeni bir iş bulmakta zorlanabilmektedir ya da iş bulsa bile sağlık problemlerinden dolayı çalışabilmesi mümkün olmamaktadır. Bu sebeple çalışanın mağduriyetini gidermek adına devlet malulen emeklilik sistemini geliştirmiştir. Böylece malulen emekli olabilmek için oluşturulan şartları taşıyan çalışanlar malulen emeklilik maaşı ve buna bağlı olarak bazı sosyal haklar elde edebilmektedir.
Malulen Emeklilik Şartları
Emeklilik türlerinin her birinde sağlanması gereken birtakım şartlar bulunmaktadır. Malulen emekli olmak için ise gerekli şartlar şu şekilde sıralanmaktadır:
- Sigortalı kişinin iş kazası, meslek hastalıkları ya da malulen emeklilik kapsamı içerisine giren diğer hastalıklardan birine sahip olması nedeniyle malul olması,
- Sigortalı kişinin kapsamına bakılmadan en az 10 yıldan beri sigortasının bulunması ve 1800 günlük prim ödemesinin bulunması,
- Kişinin sigortalı olarak çalışmaya başladıktan sonra %60’lık bir iş gücü kaybının ortaya çıkması,
- Sigortalı kişinin malullük nedeniyle 4-a kapsamında çalışıyor ise işten ayrılması, 4-b kapsamında çalışıyor ise iş yerini kapatmasıyla birlikte prim borcunun bulunmaması ve 4-c kapsamında çalışıyor ise görevinden ayrılması gerekmektedir.
Malulen Emeklilik Hangi Hastalıkları Kapsar
İş kazası ve meslek hastalıkları dolayısıyla malulen emekliliğe hak kazanılabilir. Bunun yanı sıra çalışanlarda görülebilecek birtakım hastalıklar da malulen emekli olabilmek için geçerli olmaktadır.
Malulen emekli olabilmek için geçerli hastalıkları şu şekilde sıralayabiliriz. Bunların en başında lösemi, mide, akciğer, cilt gibi kanser türleri gelmektedir. Bunun yanı sıra sara hastalığı, parkinson rahatsızlığı, beyin tümörleri, siroz, denge kaybına yol açabilen işitme kaybı, birtakım uzuv kayıpları, MS hastalığı, görme kayıpları, zekâ geriliği, bipolar bozukluk ve şizofreni gibi psikolojik rahatsızlıklar vb. hastalıklar sayılabilir.
Malulen Emeklilik İşlemleri
Malullüğü için sevk talebinde bulunacak olan sigortalı kişi en son çalıştığı şehirdeki SGK ünitesine başvurmalıdır. Sevkiyat ve aylığın bağlanması gibi işlemler bu birim tarafından gerçekleştirilecektir. Sigortalı kişinin malullük talebinde bulunabilmesi için 1800 günlük sigorta primini ödemiş olması gerekmektedir. Yeterli prim gün sayısı olmayan yani eksik prim gün sayısı olan kişilerse hizmet borçlanması yaparak eksik prim günlerini tamamlayabilmektedirler. Hizmet borçlanma masraflarını ödemeden sevk işlemi gerçekleşmiş kişiler malullüklerinin tespitleri için doğan masrafları kendileri öderler. Sevk işlemi için 10 yıllık sigortalılık süresinin olup olmadığına bakılmaksızın 1800 gün sigortalı bulunmak yeterlidir.
Başvuru işlemleri sırasıyla su şekildedir:
- Sigortalı kişi ilgili olduğu SGK müdürlüğüne dilekçe ile başvurmalı,
- Kişinin malullük oranının tespit edilebilmesi için SGK müdürlüğü tarafından sevk edildiği sağlık kuruluşuna gidilmeli,
- Sağlık kuruluşunda oluşturulan kurul tarafından verilen raporun incelenmesi,
- Son olarak ilgili kurum tarafından, tespit edilen malullük durumunun onaylanması gerekmektedir.
Malulen emeklilik şartlarını taşıyan kişiler aylık bağlatabilmek için SGK tarından yaşamış oldukları ildeki Sağlık Bakanlığı’na bağlı Devlet Üniversitesi Hastaneleri’ne veya Eğitim Araştırma Hastaneleri’ne, bunların olmaması durumunda ise devlet hastanelerine sevk edilirler. Malullük başvurusunda bulunan sigortalı kişinin başvurusunun reddedilmesi durumunda kararın kendine tebliğinden itibaren herhangi bir süre olmaksızın itiraz edebilme hakkına sahiptir.
Başvurusu kabul görmeyen kişiler durumlarının tespiti için yeniden sağlık raporu ile birlikte başvuru süreçlerini başlatabilirler.
Malulen Emeklilik Aylığı Hangi Durumlarda Kesilir
Malulen emekli olma şartlarını sağlayarak emekli olmuş kişiler suiistimallerin olma olasılığına karşı devlet tarafından belirli aralıklarla kontrol edilmektedir. Bu çerçevede malulen emekli olan sigortalı kişilerin Türkiye’de ya da diğer ülkelerde mevzuata tabi olarak çalıştığının tespit edilmesi veya kontrol muayenesi sonucunda daha önce malullüğüne karar verilen durumun ortadan kalkmış olması aylığın kesilmesine sebep olacaktır.
Malulen Emeklilik Maaşları
Malulen emeklilik maaşları birtakım ölçütlere göre belirlenmektedir. Bu ölçütler kişinin malullük oranı, prim ödeme gün sayısı ve ödenen prime esas kazançtır. Dolayısıyla herkesin malulen emeklilik maaşı farklılık göstermektedir.
Malulen emeklilik aylığının başlangıcı şu şekildedir. Sigortalı kişinin malullüğünü belirten rapor tarihi, malullük için yapılan yazılı başvuru tarihinden daha önce ise yazılı olarak yapılan başvuru tarihi esas alınarak, sigortalı kişinin malullüğünü belirten rapor tarihi, malullük için yapılan yazılı başvuru tarihinden daha sonra ise rapor tarihini takip eden aybaşı esas alınarak başlar.
Evraklar
