Küreselleşme ve Hukuk

Küreselleşme ve hukuk ilişkisi hakkında detaylar yazımızda yer almaktadır. Hukuk sosyolojisi bilimsel olmakla birlikte yöntemi ampirik şekildedir. Hukuk sosyolojisinin temel varsayımları; değişim ve çoğulluktur. Değişim, doğal hukuka yönelik itiraz niteliğindedir. Çoğulluk ise bir olguya işaret eder. Bundan hareketle bu olguları anlamaya izah etmeye çalışır. Çoğulculuk ile bunun alakası yoktur. Çoğulculuk, bir görüşü ifade eder; çoğunluk ise bir olguyu ifade eder.

Hukuk Sosyolojisi

Hukuk sosyolojisinin amacı etkin hukuku anlamaktır. Hukuki etkinliği anlamak ve izah etmektir. Bir hukuk sistemi veya bir hukuk kuralı veya hukuk kuralları belirli zaman ve mekan içinde fiilen uygulanıyor mu uygulanmıyor mu? Toplum nezdinde bir karşılık buluyor mu bulmuyor mu? Biz buna etkinlik diyoruz. Bir hukuk kuralı geçerli ve yürürlükte olabilir ancak etkin olmayabilir. Dolayısıyla o kurallar niçin uygulanıyor veya uygulanmıyorsa niçin uygulanmadığını anlamaya çalışır.

Hukuk sosyolojisine göre hukuk devletin yetkili organları eliyle uygulanan hukuka öz veya özdeş değildir. Ona indirgenemez, onu da kapsar. Bir toplumda belirli bir zamanda devletin yetkili organları tarafından kabul edilen ve uygulanan pozitivist hukuk olarak isimlendirilen hukuk kurallarıyla aynı etkiye sahip olan başka kurallar da olabilir.

Kanun tipik bir hukuk kaynağıdır. Nasıl ki değişim modernitenin üzerinde düşünülmesi gerektirecek kadar bariz bize gösterdiği tanıklık ettiği bir durumsa olguysa aynı şekilde çoğunluk da öyledir. Hukuk toplumsal ve ekonomik gelişmeleri bir adım geriden takip eder hukuk sistemi ile toplum etkileşim içindedir ama çoğu zaman toplum önden gider çok nadir çakışır. Hukuk sosyolojisi açısından hukuk devletin resmi ve yetkili mercileri tarafından konulmuş kurallara indirgenen bir uygulama alanına sahiptir.

Hukuk sosyolojisinin bağımsız olarak ortaya çıkmasında etkili olan 33 buhranında ortaya çıkan hukukun toplumsal bir araç olması gerektiğidir. Hukuk, başvurulan bir araçtır.

Moda diğer bir sosyal kontroldür. Şartlandırmaktır. Mahalle baskısı bir sosyal kontroldür. Otobüs beklerken insanların sıraya girmesi, sosyal medya. Sosyal kontrol bizim çoğu zaman fark etmeyecek kadar gündelik hayatımıza girmiştir. Bu anlamda sosyal kontrolün iki temel işlevi vardır. Bir toplumun fertlerini sosyalleştirmektir.  O toplumun benimsediği değerlere ve o değerlerden türemiş normlara uygun davranmaya sevk etmek ya da sağlamaktır. Bu henüz bebekken başlar. İkinci işlevi ise bu normlara aykırı davranıldığında yaptırım uygulamaktır.

Hukuk sosyologlarına göre hukuk eşittir devletin koyduğu kurallar değildir. Bir toplumda belirli bir zamanda etkin olan kurallar anlamında hukuk sosyolojisi hukuku anlamaya çalışır. Buradaki etkinlik, belirli mekan ve zaman devletin koyduğu kurallar dışında da bir takım kurallar uygulanabilmesi veya hukuk kurallarına nispetle daha etkin halde alabilmektedir etkin hukuk (örneğin mafya hukuku, kan davaları). Bu bağlamda hukuk sosyolojisinin konuları arasında etkin hukuk olmaması dolayısıyla kan davaları da yer almaktadır. 

Bir toplumda aynı anda, eş zamanlı olarak birden fazla kural sisteminin işleyebileceği ve üstelik bunlardan bazılarının gayrimeşru olabileceği olgusu çoğulluğu ifade etmektedir. Küreselleşme ve hukuk ilişkisine bakalım.

Küreselleşme ve Hukuk İlişkisi

Küreselleşme toplumsal yaşamın en önemli noktalarında; ekonomik anlamda, politik ve kültürel anlamlarda yaşanan bir süreçtir. Küreselleşme sürekli genişleyen birbirinden farklı ama kitlesel toplumsal hareketlilikler sürecinin tamamıdır. Küreselleşmeyle birlikte çıkan süreçler; sanayileşme, kentsel büyüme, ideolojik değişimler gibi nedenler küreselleşmeyi sağlar ve insanların bir arada, kapitalizme daha kolay bir hedef olmasını sağlar. Yine de netice itibariyle küreselleşme, ulus üstü birçok oluşumun kurulmasına vesile olmuştur. Çünkü bazı ortak paydalar kimlikte yazan ülkeden bile daha üst bir kimlik olabiliyor. Küreselleşmenin etkisi de burada karşımıza çıkıyor.

Küreselleşmeye verilebilecek en somut örnek internet olabilir. İnternet ağı denilen hayali bir kavramın bu kadar somut hale gelmesinin en önemli sebebidir küreselleşmeye katkısı. 21. Yüzyılda bütün insanoğlunu etkisi altına alan internet, bütün insanoğlunu bir şekilde bir arada, internetin içinde tutmayı başarmıştır. Bu kadar fikir ayrılıkları yaşanan bir dünyada bunu sağlamak, küresel bir yapı haline gelmek ne kadar içinde farklı fikirleri barındırsa da bir ortak payda oluşturabiliyor. Hukuk sosyolojisi açısından ise bu yapının iyice irdelenmesi ve hukuk alanında bir ortak değer yaratarak bunun üzerinden hukuki açıdan bir yansıma getirilmesi toplumumuza seviye atlatabilir.

Hukuk bütün insan ilişkilerini kapsar, böylesine geniş bir kitlesi olan bir kavramın bir başka geniş kitlesi olan internetin, topluma işlenebilir faydalı yanlarını alması hukuk sosyolojisi açısından önemli bir gelişme olur.

Ortak yanlarına baktığımız zaman iki yapının içinde de birbirinden zıt düşüncelerin bir çatı altında birleştiğini görebiliriz. İçlerinde zıtlıklar yaşansa da bu yapıya bağlıdırlar ve önemli olan bağlı kalarak gerekli yaptırımlardan sakınarak iki yapıyı da iyi bir şekilde yönetebilmeleridir. Bunun için de yasa koyucunun etkisi öne çıkmalıdır ve insanların hukuk yapısına bağlı kalarak sorumluluklarının farkına varması amaçlanmalıdır.

Küreselleşme ve hukuk ilişkisi hakkında görüşlerinizi bizlere iletebilirsiniz.